Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүх

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүх

       Монгол Улсын шинэ Үндсэн хуульд эрүү, иргэн, захиргааны чиглэлээр дагнасан шүүх байгуулж болохыг хуульчлан баталгаажуулсны дагуу Улсын Их Хурлаас  2002 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдөр Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль болон Захиргааны хэргийн шүүх байгуулах тухай хуулийг баталж, тэдгээрийг 2004 оны 06 дугаар сарын 01-ээс эхлэн дагаж мөрдсөнөөр Монгол Улсад  анх удаа нийтийн эрх зүйн субъект болох захиргааны байгууллага, албан тушаалтны хууль дээдлэх, иргэн, хуулийн этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хангаж байгаад шүүхийн хяналт тавьж, тэдгээрийн зөрчигдсөн эрхийг сэргээн тогтоох зорилго бүхий Захиргааны хэргийн дагнасан шүүх байгуулагдсан нь Монгол Улсын эрх зүйн шинэтгэл, шүүхийн тогтолцоонд шинэ хуудас нээсэн чухал үйл явдал болсон билээ.

       Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2004 оны 06 дугаар сарын 04-ний өдрийн 96 дугаар зарлигаар Х.Батсүрэн, Н.Дуламсүрэн, А.Отгонцэцэг, Ц.Цогт, Л.Амарсанаа, Т.Энхмаа нарыг шүүгчээр томилж, 2004 оны 06 дугаар сарын 07-ны өдөр Улсын Дээд Шүүхийн хуралдааны танхимд шүүгчийн тангараг өргөснөөр “ Нийслэлийн “ хэмээх тодотголтой Захиргааны хэргийн шүүх үүд хаалгаа нээж, шүүн таслах ажиллагааг хэрэгжүүлж ирсэн түүхтэй.

       2013 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдрийн “Шүүх байгуулах тухай“ хуулийн шинэчилсэн найруулгаар Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийг нэршлийн хувьд Захиргааны хэргийн анхан шатны 20 дугаар шүүх, 2015 оны 06 дугаар сарын 19-ний өдрийн  “Шүүх байгуулах тухай хууль”-ийн шинэчилсэн найруулгаар Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүх хэмээн өөрчлөн нэрлэж иржээ.

Тус шүүх нь өнөөдрийн байдлаар Ерөнхий шүүгч 1, шүүгч 16, Тамгын газрын дарга 1, шүүгчийн туслах 20,  шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга 18, шүүхийн захиргааны болон үйлчилгээний ажилтныг оролцуулан нийт 82 орон тоотойгоор  Нийслэлийн 9 дүүргийн засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн бүх нэгжийг харьяалан захиргааны хэрэг, маргааныг хянан шийдвэрлэж байна.

Тус шүүхийн Ерөнхий шүүгчээр:

Д.Дамдиндорж /2004-2011 он/

Х.Батсүрэн /2011-2012 он/

Ц. Батсүрэн /2012-2022 он/

Н.Дуламсүрэн  Монгол Улсын Шүүхийн тухай хуулийн 19 дүгээр зүйлийн 19.2.4, 36 дугаар зүйлийн 36.8-д заасны дагуу Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгчийг сонгох 2022 оны 09 дүгээр сарын 16-ны өдрийн   шүүгчдийн зөвлөгөөнөөс олонхын саналаар сонгогдож одоог хүртэл/ ажиллаж байна.

Шүүхийн Тамгын хэлтэс, газрын даргаар:

Д.Энхбаатар /2004-2013 он хүртэл/

Н.Батхүү  /2013-2017 он хүртэл/,

Д.Ганбаатар  2017-2020 он хүртэл/,

Н.Батхүү 2020 оны 05 сарын 01 -ны өдрөөс томилогдон ажиллаж байна

Түүхэн хөгжлийн 19 жилийн хугацаанд тус шүүхээр үйлчлүүлж, эрхээ  хамгаалуулах иргэдийн тоо жил ирэх тусам нэмэгдэн, шүүхэд гаргаж буй нэхэмжлэлийн агуулга улам өргөжиж ирлээ. Тухайлбал 2004 онд зөрчигдсөн  эрхээ хамгаалуулахаар гаргасан  иргэд, хуулийн этгээдийн  160 нэхэмжлэлийг  хүлээн авч, 48 захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэж байсан бол 2022 онд иргэд, хуулийн этгээдээс 1653 нэхэмжлэл хүлээн авч, 1065 захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэжээ. Тус шүүх нь жилд дунджаар  65 мянга орчим иргэнд үйлчилгээ үзүүлж, 920-1100 орчим захиргааны хэрэг, маргааныг хянан шийдвэрлэж байна.

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүх нь Монгол Улсын хэмжээнд захиргааны хэргийн шүүхээр шийдвэрлэгдэж буй хэрэг, маргааны 60 гаруй хувийг дангаараа шийдвэрлэж байна.  Түүнчлэн өнгөрсөн хугацаанд иргэдийн эрэлт хэрэгцээтэй шүүх болон төлөвшиж, шүүхээс гаргаж байгаа шийдвэр нь төрийн захиргааны байгууллага, албан тушаалтанд хууль хэрэглээний практик, жишиг болж тогтсон төдийгүй шүүхийн тогтолцоонд баттай байр суурийг эзэлж, нийгэмд шударга ёсыг тогтоох үйлст бодитой  хувь нэмэр оруулж байна.

Тус шүүхийн Тамгын газар нь түүхэн хөгжлийн явцад хэргийн хөдөлгөөнөөр манлайлсан, хүний нөөц, санхүү, менежментийн хувьд бэхэжсэн, орчин үеийн цахимжсан шүүх болон төлөвшин, хөгжсөөр байна. Тодруулбал, 2017 оныг ШЕЗ-өөс “Шүүхийн үйлчилгээний жил” болгосонтой холбогдуулан шүүхийн “Нээлттэй танхимд “Иргэд өөртөө үйлчлэх хэсэг”, "Шүүхийн үйлчилгээний төв" -д шүүгчийн туслахыг дуудах, хэргийн оролцогчдын гомдол, саналыг хүлээн авах “Цахим булан”-г тус тус  шинээр санаачилсан нь өдийг хүртэл  амжилттай хэрэгжиж байна. Мөн ШЕЗ-өөс 2018 оныг “Хэргийн хөдөлгөөний удирдлагын жил” болгосонтой холбогдуулан Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн Тамгын газар Хэргийн хөдөлгөөний удирдлагын хэсэгтэй анхны шүүх болсон. Түүнчлэн цахим орчин дахь Youtube сувгийг ашиглан “Медиа хөтөч” төслийг амжилттай хэрэгжүүлж эхэлсэн бөгөөд цахим сувгаараа дамжуулан  иргэдийн шүүхэд мэдүүлэх эрх, эрх зүйн мэдлэгийг дээшлүүлэх, хууль сурталчлах, шүүхийн өдөр тутмын үйл ажиллагаа, хэргийн хөдөлгөөний мэдээлэл зэрэг олон талын мэдээллийг нэг  дороос өгөх чухал ач холбогдолтой юм. Эдгээр шинэлэг ажлыг шүүхийн өдөр тутмын үйл ажиллагаандаа санаачлан хэрэгжүүлж, үр дүнд хүрснийг үнэлэн ШЕЗ-өөс дараах шагнал урамшууллыг олгосон болно.  

Үүнд:

2005 онд улсын хэмжээнд шүүн таслах ажлаараа “Тэргүүн” байр,

2009 онд “Шилдэг менежменттэй шүүх”,

2017 онд “Шинийг санаачлагч шүүх”,

2018 онд ШЕЗ-ийн 25 жилийн ойд зориулсан “Санаачилга” уралдаанд “Тэргүүн” байр,

2018 оны ажлын үнэлгээгээр “Тэргүүн” байр,

2021 онд Шүүхийн бие даасан, шүүгчийн хараат бус байдлыг хангах, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах болон шүүн таслах ажиллагааг хэвийн, тасралтгүй хэрэгжүүлэх нөхцөл бүрдүүлэх, шүүхийн үйлчилгээг олон нийтэд хүртээмжтэй, нээлттэй хүргэх хуульд заасан чиг үүргээ манлайлан хэрэгжүүлж, анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн Тамгын газрын үйл ажиллагааны нэгдсэн үнэлгээгээр “Дэд” байрт тус тус шалгарч байсан нь тус шүүхийн үе үеийн хамт олны ажил, үйлсийг илтгэх нэгэн үзүүлэлт юм.